Odwar z korzeni, pity jako herbata, stosowany był przy katarach żołądka, niestrawnościach, schorzeniach wątroby i nerek oraz przy żółtaczce. Korzenie odmian rosnących dziko są również cenione obecnie, gdyż zawierają inulinę, która chroni przed zapaleniem jelita grubego i neutralizuje toksyny (oczyszcza z nich organizm).
Oprócz naturalnie występujących odmian dzikich, w Europie, północnej części Afryki, Australii, Nowej Zelandii, Indiach i w Ameryce Północnej uprawiane są odmiany siewne, zwykle będące roślinami dwuletnimi. Ich zgrubiałe korzenie mogą być wykorzystywane do produkcji substytutów kawy naturalnej, a liście stanowią wartościową pod względem odżywczym paszę dla zwierząt. Pod marką Chicorycup Grana oferuje produkty z prażonego korzenia cykorii – więcej na: www.chicorycup.com
Zawartość suchej masy w korzeniach cykorii siewnej wynosi ok. 76%. W skład suchej masy wchodzą: węglowodany, białka, tłuszcze oraz składniki mineralne. Podstawowym węglowodanem jest inulina, należąca do fruktanów (rozpuszczalna frakcja błonnika pokarmowego). Inulinę uważa się obecnie za jeden z popularniejszych środków dietetycznych, zastępujących w produktach spożywczych cukier i tłuszcz. W korzeniach cykorii siewnej występują także inne węglowodany, np. celuloza i hemiceluloza, w ilości ok. 1,3%, wchodzące w skład nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego. Nie są one trawione w przewodzie pokarmowym człowieka, ale są niezbędne w codziennej diecie.
W korzeniach cykorii siewnej jest niewielka zawartość białka (ok. 1,1%), tłuszczu (ok. 0,3%) oraz substancji mineralnych (ok. 0,7–0,8%), z tego względu nie mają one tak dużego wpływu na wartość odżywczą jak węglowodany. Korzeń cykorii zawiera również triterpeny – związki biologicznie aktywne. Triterpeny, dzięki swoim właściwościom, mają szerokie zastosowanie w farmakologii – wykazują aktywność przeciwzapalną, przeciwnowotworową i przeciwwirusową. Do tej grupy należą m.in. laktony seskwiterpenowe, substancje charakteryzujące się silnie gorzkim smakiem.
Konsumentom najbardziej jest jednak znana cykoria warzywna, liściasta, zwana cykorią brukselską (var. foliosum Hegi). Uprawiana jest ona w Europie, w tym także w Polsce. Pączki liściowe tej cykorii są wartościową sałatą, a korzenie wykorzystuje się jako paszę dla zwierząt.
Korzenie cykorii siewnej warto spożywać głównie ze względu na zawarte w nich węglowodany – fruktany, do których zaliczana jest inulina o działaniu hipoglikemicznym (wskazana w diecie chorych na cukrzycę) i hipocholesterolemicznym (wskazana przy podwyższonym poziomie cholesterolu LDL i triglicerydów).
Informacje opracowane przez Pracowników Zakładu Technologii Zbóż SGGW.
Uprawa i suszenie cykorii
Cykoria podróżnik jest często spotykaną rośliną dziko rosnącą. Uprawia się ją w Azji, Europie, Ameryce i Afryce Północnej. Części naziemne – łodygi – są cienkie i rozgałęzione, zakończone kwiatami w kolorze niebieskim, a czasem białym lub różowym. Koszyczki kwiatowe są otwarte tylko w ciągu dnia. Korzenie mają stożkowaty kształt i brunatny kolor, są grube i gorzkie w smaku.
W ziołolecznictwie stosuje się zarówno ziele, kwiaty, jak i korzenie tej rośliny. Od XVIII wieku korzenie cykorii wykorzystywane są do produkcji napojów – popularnych substytutów kawy.
W Polsce cykorię uprawną wysiewa się w kwietniu i w maju. Zbiory, przy użyciu kombajnów, odbywają się zwykle od września do listopada. W pierwszej kolejności ścina się liście, a następnie wykopuje korzenie. Ogłowiony korzeń (pozbawiony zielonych części) przewożony jest do zakładu przetwórczego. Korzenie są dokładnie czyszczone z ziemi, opłukiwane i przekazywane do cięcia. Pocięte kawałki korzeni, ułożone cienkimi warstwami na taśmie, kierowane są następnie taśmociągiem do suszenia. Tak przygotowane korzenie są umieszczane w piecu i poddawane prażeniu w wysokiej temperaturze, dochodzącej do 600 st. C. Kolejny etap polega na ich wychłodzeniu. Korzenie sezonowane są około 2–3 tygodni.